Włókniaki skórne to powszechny problem dermatologiczny dotykający znacznej części populacji. Szacuje się, że aż 25-46% dorosłych może mieć te łagodne zmiany nowotworowe. Chociaż włókniaki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, często powodują dyskomfort estetyczny i mogą być związane z zaburzeniami metabolicznymi. W Polsce, podobnie jak w innych krajach rozwiniętych, obserwuje się wzrost świadomości dotyczącej tych zmian skórnych, co przekłada się na większą liczbę konsultacji dermatologicznych i zabiegów usuwania włókniaków.
Czym są włókniaki skórne – definicja włókniaka
Włókniaki skórne to łagodne zmiany nowotworowe powstające w wyniku nadmiernego rozrostu komórek tkanki łącznej. Fibroblasty, które są podstawowymi komórkami tkanki łącznej, ulegają niekontrolowanemu namnażaniu w określonym fragmencie skóry, tworząc charakterystyczne narośle. Te drobne, wypukłe zmiany przypominają nieduże krostki lub grudkowate narośle o nieregularnym kształcie.
Włókniaki składają się z luźno ułożonych włókien kolagenu i naczyń krwionośnych otoczonych pogrubionym naskórkiem. Ich barwa waha się od cielistej po lekko brązową lub skórzastą. Zmiany te charakteryzują się powolnym wzrostem i nie dają przerzutów, co potwierdza ich łagodny charakter. Więcej informacji na temat ich budowy, przykładowe zdjęcia oraz objawy znajdziesz w artykule na stronie: https://aiamedycynaestetyczna.pl/blog/wlokniak-objawy-i-przyczyny-wystepowania/.
Najczęściej włókniaki lokalizują się w fałdach skóry, gdzie dochodzi do intensywnego tarcia. Typowe miejsca występowania to szyja, pachy i pachwiny. Mogą również pojawiać się na powiekach, pod piersiami, w jamie ustnej, na wargach sromowych oraz na kończynach dolnych.
Czym są włókniaki skórne – jak wyglądają włókniaki
Włókniaki skóry przybierają formę miękkich lub twardych grudek. Włókniaki miękkie są zwykle uszypułowane, workowate, często nitkowate, o barwie cielistej do brązowej. Włókniaki twarde są bardziej zbite, nie ulegają odkształceniu pod naciskiem, bywają ciemniejsze w części centralnej i mogą wykazywać tzw. objaw Fitzpatricka (wpuklanie się guzka przy ściśnięciu skóry wokół).
Rodzaje włókniaków – rodzaje włókniaków, które warto znać
W dermatologii wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje włókniaków, które różnią się zarówno wyglądem, jak i okolicznościami powstawania. A jeśli chcesz pozyskać więcej informacji o objawach i przyczynach włókniaków, zajrzyj na stronę: https://ino.online/post/31459/wlokniak-objawy-przyczyny-i-sposoby-zapobiegania.html.
Rodzaje włókniaków – włókniaki miękkie
Włókniaki miękkie stanowią większość przypadków i są najczęściej występującymi zmianami skórnymi u dorosłych. Te uszypułowane grudki mają postać małych, miękkich narośli zawieszonych na cienkim pasmie tkanki (szypule). Wielkość waha się zwykle od 2 do 5 mm, choć sporadycznie mogą osiągać rozmiary kilku centymetrów. Barwa jest cielista lub brązowa, powierzchnia często pofałdowana. Cechą praktyczną jest możliwość lekkiego wciśnięcia zmiany w głąb skóry przy ucisku.
Rodzaje włókniaków – włókniaki twarde
Włókniaki twarde występują rzadziej. To zbite, uniesione grudki o rozmiarach najczęściej 3–10 mm. Mają barwę od jasnobrązowej do czerwonobrązowej, często z ciemniejszym centrum. Charakteryzują się wyraźną twardością i brakiem deformacji przy ucisku. Typowy bywa objaw Fitzpatricka – kurczenie lub wpuklanie guzka przy ściśnięciu tkanek wokół. Często lokalizują się na kończynach dolnych, choć mogą występować w różnych częściach ciała.
Przyczyny powstawania włókniaków – co warto wiedzieć o przyczynach występowania
Dokładne przyczyny powstawania włókniaków nie są jednoznaczne, jednak istnieje szereg czynników ryzyka. Najistotniejsze dotyczą gospodarki metabolicznej, hormonów oraz czynników mechanicznych.
Przyczyny powstawania włókniaków – zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi
Występowanie włókniaków miękkich wiąże się z otyłością, insulinoopornością, niekorzystnym profilem lipidowym oraz zespołem metabolicznym. W badaniach u osób ze zmianami obserwowano wyższe poziomy glukozy na czczo, cholesterolu całkowitego i frakcji LDL oraz trójglicerydów, a także wyższy wskaźnik masy ciała. Jednocześnie niższe wartości HDL i podwyższone ciśnienie tętnicze pojawiały się częściej u osób z włókniakami. Hiperinsulinemia może nasilać proliferację komórek naskórka poprzez IGF-1, a receptory dla estrogenów i androgenów także mogą mieć udział w procesie powstawania zmian. W okresie ciąży nasilenie zmian bywa większe.
Przyczyny powstawania włókniaków – mechaniczne i środowiskowe
Przewlekłe drażnienie skóry, tarcie w fałdach skóry, otarcia od odzieży czy biżuterii mogą stymulować powstawanie zmian, szczególnie w okolicach szyi, pach i pachwin. W przypadku włókniaków twardych jako wyzwalacze wymienia się ukąszenia owada, zapalenie mieszków włosowych, drobne urazy i stany zapalne w obrębie skóry.
Przyczyny powstawania włókniaków – predyspozycje genetyczne
Włókniaki mogą mieć charakter wrodzony. Predyspozycje rodzinne zwiększają prawdopodobieństwo ich pojawienia się. Zmiany skórne mogą współwystępować z niektórymi zespołami uwarunkowanymi genetycznie, jednak w codziennej praktyce medycznej zdecydowana większość przypadków to izolowane, łagodne zmiany.
Jakie są powszechnie znane objawy włókniaków – objawy włókniaka skórnego
Włókniaki mogą pojawić się w każdym wieku, jednak częstość rośnie wraz z wiekiem, zwłaszcza po 40. roku życia. Włókniaki miękkie częściej obserwuje się u kobiet, a włókniaki twarde – relatywnie częściej u mężczyzn.
Objawy włókniaków miękkich
Włókniaki miękkie mają formę małych, miękkich, zwisających guzków na szypule. Najczęściej pojawiają się w fałdach skóry – na szyi, pod pachami, w pachwinach, pod piersiami oraz na powiekach. W okolicach zgięciowych bywa, że przyjmują nieco ciemniejszą barwę. Typowe są miękka, workowata struktura, pofałdowana powierzchnia i możliwość wciśnięcia zmiany w głąb skóry palcem.
Objawy włókniaków twardych
Włókniaki twarde to uniesione, twarde grudki o barwie od jasnobrązowej do czerwonobrązowej. Często zlokalizowane na kończynach dolnych, ale mogą występować na różnych częściach ciała. Zmiana jest przesuwalna wraz ze skórą względem podłoża, w centrum bywa ciemniejsza. Objaw Fitzpatricka jest charakterystyczny i pomaga różnicować z innymi zmianami.
Dolegliwości i bezpieczeństwo
Zazwyczaj włókniaki nie wywołują dolegliwości bólowych. Czasem towarzyszy im świąd lub ból przy ucisku, zwłaszcza w przypadku włókniaków twardych lub zmian narażonych na tarcie. Z punktu widzenia onkologicznego włókniaki to łagodnymi zmianami i nie stanowią zagrożenia w sensie rozwoju przerzutów. Mimo to każda nowa, szybko rosnąca lub nietypowa zmiana powinna zostać skonsultowana z lekarzem w celu różnicowania z innymi zmianami skórnymi.
Metody usuwania włókniaków – jak można pozbyć się włókniaków?
Większość osób decyduje się na usuwanie włókniaków ze względów estetycznych. Istnieją jednak czasami wskazania medyczne do usunięcia włókniaków skórnych: dolegliwości bólowe, duży rozmiar, szybkie rozrastanie lub częste podrażnienia.
Usunięcie chirurgiczne w znieczuleniu miejscowym
W przypadku części zmian skórnych, zwłaszcza większych lub twardych lekarz może zasugerować usunięcie chirurgiczne. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Polega on na wycięciu zmiany wraz z niewielkim marginesem tkanek. Często kieruje się materiał do badania histopatologicznego. Czas trwania zabiegu waha się od kilkunastu minut przy pojedynczych zmianach do dłuższych procedur przy mnogich.
Elektrokoagulacja włókniaka prądem o wysokiej częstotliwości
Elektrokoagulacja wykorzystuje prąd o wysokiej częstotliwości. Cienka elektroda punktowo koaguluje tkankę, co ma prowadzić do kontrolowanego zniszczenia zmiany. Ta metoda bywa stosowana przy mniejszych, licznych włókniakach. Procedura zwykle nie jest zbyt długa i uciążliwa dla pacjenta.
Wymrażanie włókniaków ciekłym azotem (krioterapia)
Krioterapia polega na krótkotrwałym, miejscowym działaniu ciekłym azotem. Jest często wykorzystywana w przypadku włókniaków miękkich (np. nitkowatych). Procedura trwa zwykle kilka minut. Po zabiegu tworzy się powierzchowny strupek i następuje gojenie.
Laserowe usuwanie włókniaków (np. laser CO2)
Gabinety medycyny estetycznej stosują też laseroterapię, czyli laserowe usuwanie łagodnych zmian skórnych. Wiązka światła o wysokiej gęstości energii odparowuje tkankę zmiany, jednocześnie koagulując drobne naczynia w polu działania. W przypadku tego zabiegu znieczulenie miejscowe jest opcjonalne, a cała procedura trwa krótko. Warto zaznaczyć, że taki zabieg powinien przeprowadzać lekarz specjalista. Więcej informacji o tym zabiegu możesz znaleźć na stronie https://aiamedycynaestetyczna.pl/oferta/dermatochirurgia/laseroterapia-lagodne-zmiany-skorne/.
Dobór metody zależy od rodzaju zmiany (włókniaki miękkie vs włókniaki twarde), wielkości, lokalizacji, preferencji pacjenta oraz oceny lekarza. W przypadku zmian pojedynczych i drobnych często stosuje się elektrokoagulację lub krioterapię. Włókniaki twarde i większe bywają usuwane chirurgicznie. Każdy przypadek warto omawiać indywidualnie, aby zminimalizować ryzyko powikłań oraz zadbać o efekt estetyczny.
Przebieg zabiegu chirurgicznego i postępowanie po zabiegu
Skuteczny i bezpieczny proces zaczyna się od konsultacji u dermatologa lub chirurga. Lekarz ocenia rodzaj zmiany, wielkość, lokalizację i proponuje metodę.
Co jest ważne?
- informacja o lekach i chorobach współistniejących;
- w części metod stosuje się znieczuleniu miejscowym;
- sam zabieg trwa od kilku do kilkudziesięciu minut zależnie od liczby zmian;
- w przypadku zmian wycinanych możliwe jest skierowanie materiału do badania histopatologicznego.
Po zabiegu w miejscu działania może wystąpić przejściowe zaczerwienienie, lekki obrzęk czy strupek. Zwykle gojenie przebiega w ciągu 7–21 dni; warto unikać moczenia, zrywania strupka oraz ekspozycji na słońce do czasu wygojenia. Względami estetycznymi kieruje się także etap doboru metody w danym przypadku.
Potrzebujesz więcej informacji? Jeśli martwi Cię Twój stan zdrowia lub masz problem z włókniakami, możesz skorzystać z wiedzy dostępnej na blogu prowadzonym przez Klinikę Medycyny Estetycznej A&A – Aiamedycynaestetyczna.pl/blog/.
Przeciwwskazania i ostrożność
- przeciwwskazania do części metod obejmują m.in. zaburzenia krzepnięcia, rozrusznik serca, nieuregulowaną cukrzycę czy ciążę;
- w przypadku zmian nietypowych, szybko rosnących, krwawiących lub bolesnych wskazane są dalsze badania, w tym rozważenie badania histopatologicznego;
- w razie mnogich zmian w miejscach drażnionych odzieżą, biżuterią lub wrażliwych (np. na powiekach) dobór metody powinien uwzględniać ryzyko podrażnień oraz gojenia.
Zapobieganie skupia się głównie na modyfikowalnych czynnikach ryzyka. Nie można zmienić predyspozycji genetycznych, jednak można ograniczać czynniki sprzyjające.
W przypadku otyłości i zaburzeń metabolicznych włókniaki najczęściej występują, kontrola masy ciała, poziomu glukozy oraz lipidów jest szczególnie ważne. W pierwszej kolejności warto zadbać o redukcję masy ciała (jeśli jest wskazana), ograniczenie cukrów prostych, poprawę jakości tłuszczów w diecie oraz regularne posiłki. To działania, które wspierają insulino-wrażliwość i profil lipidowy.
Regularna aktywność fizyczna poprawia wrażliwość tkanek na insulinę i wspiera kontrolę masy ciała. W praktyce dobrze sprawdzają się spacery, trening oporowy i wysiłki aerobowe. Dieta oparta na warzywach, owocach, pełnych zbożach, strączkach i zdrowych tłuszczach (np. śródziemnomorska) sprzyja kontroli parametrów metabolicznych.
Warto ograniczać tarcie w fałdach skóry, wybierać przewiewne, nieuciskające ubrania, unikać długotrwałego pocenia i podrażnień mechanicznych. Higiena, delikatna pielęgnacja i ochrona przed otarciami wrażliwych okolic (szyja, pachy, pachwiny) mogą pomóc zmniejszać ryzyko powstawania zmian.
Podsumowanie – włókniaki skórne, co warto zapamiętać?
Włókniaki miękkie i twarde to łagodne zmiany skórne, które zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i często nie powodują dolegliwości bólowych. Mogą jednak być objawem zaburzeń metabolicznych, zwłaszcza gdy występują licznie. W praktyce klinicznej stosuje się kilka metod usuwania: usunięcie chirurgiczne, elektrokoagulację, krioterapię oraz laserowe usuwanie włókniaków. Wybór zależy od rodzaju zmiany, lokalizacji, rozmiaru i uwarunkowań pacjenta.
Zapobieganie włókniakom opiera się na kontroli masy ciała, glikemii, lipidów, regularnej aktywności fizycznej, diecie oraz ograniczeniu mechanicznych podrażnień skóry. W każdym wieku warto zachować czujność i w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem – szczególnie gdy zmiana szybko rośnie, krwawi lub powoduje dyskomfort.
Bibliografia
- AIA Medycyna Estetyczna – Włókniak objawy i przyczyny występowania. Dostęp online: https://aiamedycynaestetyczna.pl/
- Portal informacyjny INO.Online – https://ino.online/post/31459/wlokniak-objawy-przyczyny-i-sposoby-zapobiegania.html